Dotun Popoola, 1981 yılında Nijerya’nın Osun Eyaleti’nde doğdu. Küçük yaşlardan itibaren çizim ve heykel sanatına ilgi duyan sanatçı, bu yeteneğini akademik düzeyde ilerletti. Obafemi Awolowo Üniversitesi’nde güzel sanatlar eğitimi aldıktan sonra, aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı. Eğitiminde özellikle heykeltraşlık ve metal sanatı üzerine yoğunlaştı.
Popoola’yı klasik bir heykeltıraştan ayıran şey, “scrap art” (hurda sanatı) alanındaki öncülüğüdür. Kullanılmış araba parçaları, metal levhalar, bisiklet zincirleri, vida ve makine parçaları gibi malzemeleri bir araya getirerek yeni yaşamlar, figürler ve mesajlar yarattı. Onun için hurda yalnızca atık değil; dönüşümün, direnişin ve yeniden inşanın sembolüdür.
“I don’t see waste, I see possibilities.” – Dotun Popoola
Dotun Popoola’nun sanatı, yerel ve uluslararası 100’den fazla yayında yer aldı. Sanat pratiği, sanatın bir değişim aracı olarak keşfedilmesi gerektiği kişisel felsefesine dayanıyor. Aynı zamanda sanatın sosyokültürel eleştiri, yeniden tasarım ve çevresel bozulmaya karşı bir protesto aracı olduğunu savunuyor.
Eserlerinde; atık yönetimi ve çevre koruma, altyapı çürümesi, ve çevremizi çirkinleştiren ve ekosistemi tehdit eden büyük atık ordusunun yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve yeniden amaçlandırılması gibi temaları işliyor. Popoola’nın amacı, hurda ve terkedilmiş malzemelerden lüks bir marka yaratmak ve “ölü” atıklara yeni bir değer katmaktır.
Sanatçının figüratif metal heykelleri, Afrika kıtasının kültürel zenginliğini, direncini ve çeşitliliğini temsil eder. Hayvan figürleri, tarihi kişilikler, müzisyenler ya da anonim portreler aracılığıyla izleyiciye hem estetik hem de etik bir deneyim sunar.
Bugüne kadar eserleri Nijerya, Gana, ABD, Almanya, İngiltere ve Azerbaycan (Heydar Aliyev Center, 2024) gibi birçok ülkede sergilendi. Ayrıca 2023’te Nijerya’da Scrap Art Museum’u kurarak sürdürülebilir sanat için kalıcı bir platform oluşturdu. Sanatçının aynı zamanda sanat danışmanlığı, çevre eğitimi ve genç sanatçılara mentorluk yaptığı bilinmektedir. 2024 yılında COP29 İklim Zirvesi’nde Nijerya delegasyonunun bir parçası olarak yer alması, onun sanatının sadece galerilere değil, politik ve ekolojik alana da etki ettiğinin göstergesidir.
Hurda Metallerden Sanata: Geri Dönüşümün Estetik Potansiyeli
Geri dönüşüm sadece bir çevre hareketi değil, aynı zamanda güçlü bir sanat formu da olabilir. Hurda metallerle çalışan Popoola, atık malzemeleri etkileyici heykellere dönüştürerek hem doğaya hem de sanata katkıda bulunuyor. Aynı zamanda çalışmaları, modern tüketim alışkanlıklarının geride bıraktığı izleri sorguluyor ve geri dönüşümün estetik potansiyelini gözler önüne seriyor.
Genellikle hayvan figürleriyle çalışan sanatçı, doğaya olan saygısını malzeme seçiminden kompozisyona kadar her detayda hissettiriyor. Sanatçının sıkça kullandığı hayvan figürleri—fil, kuş, zürafa gibi—insan ve doğa arasındaki hassas dengeyi hatırlatıyor. Bu yönüyle Popoola’nın metal işleri, çevresel bir hikâye anlatımı hâline geliyor. Form, doku ve semboller aracılığıyla empati ve farkındalık yaratıyor.
Reclaimed Beauty Sergisi: Hurdanın İçindeki Güzellik
Benim de Dotun Popoola ile yolum Bakü Heyder Aliyev Kültür Merkezinde şuan sergilenmekte olan Reclaimed Beuty sergisi sayesinde kesişti. Çevre ve sürdürülebilirlik konularını benimsemiş olan sanatçı renkli metal heykelleriyle ilgimi çekti ve beni araştırmaya sürükledi. Bu sergideki eserler, Popoola’nın önceki çalışmalarına kıyasla daha renkli ve daha karmaşık bir üslupta yapılmış; metalin, sanki plastik bir kitleymiş gibi kolayca şekillendirilebildiği izlenimini veriyor. Sanatçı, insan, hayvan, kartal, dağ keçisi, boğa, araba gibi figürler aracılığıyla iklim korumasına güçlü ve yaratıcı bir çağrı yapmakta.
Formların ve şekillerin orantısı, karakteristik renk tonlaması ve özellikle bu figürlerin fiziksel varlığı, benim için etkileyici ve duygusal bir deneyim sundu.
Sergideki bazı dikkat çekici eserler ve sanatçının yorumları:
- Bufalo (Buffalo): Eskimiş zincirler, araba parçaları ve sac levhalardan yapılmış bufalo heykelinin kafasında bir kuş, boynunda ise bir uğurböceği yer alıyor. Doğada sıkça karşılaşılan simbiyotik ilişkilere bu eserde de yer verilmiş. Sanatçı, Afrika ekosisteminin kırılgan dengesini gözler önüne seriyor.
- Zamanın Koruyucusu (Time Keeper): Mutfakta kullanılan metal parçalardan oluşturulmuş renkli bir horoz figürü. Bu eser, geri dönüşümün yalnızca endüstriyel değil, aynı zamanda kırsal yaşamla da ilişkili olabileceğini vurguluyor. Horozun içi boş bir saat üzerinde yer alması, zamanın tükenmekte olduğuna dair bir metafor sunuyor.
- Tazı (Saluki Dog): Jeneratör ve otomobil parçaları gibi çeşitli hurda materyallerden yapılmış, zarif, ince boyunlu ve uzun bacaklı bir tazı heykeli. Sanatçı, bu köpek figürüyle hız ve çeviklik gibi Afrika av kültürünün önemli unsurlarını metal bir formda yansıtıyor.
Scrap Art Museum: Sürdürülebilir Sanatın Merkezi
Bu vizyonun fiziksel karşılığı, Popoola’nın kurucusu ve CEO’su olduğu Scrap Art Museum’dur. Nijerya’da kurulan bu müze, yalnızca eserleri sergilemekle kalmaz; aynı zamanda geri dönüşüm bilinci, sürdürülebilir üretim ve çevresel farkındalık üzerine eğitimler de sunar. Burada amaç, hurdanın yalnızca estetik değil, aynı zamanda işlevsel ve çevreci bir değere dönüştürülmesidir. Müze, sürdürülebilir sanatçılara platform sunarken, izleyiciye de “atık” kavramını yeniden düşünmeye davet eder.
Onibueja Dumpsite Projesi: Atıktan Yeşile Dönüşüm
Popoola, 2024 yılında COP29 iklim zirvesinde Onibueja çöplüğünün sürdürülebilir bir kentsel parka dönüştürülmesine ilişkin projeyle yer aldı. Bu proje, Nijerya’nın Osun Eyaleti hükümetiyle iş birliği içinde geliştirilmekte:
- Phyto-remediasyon (bitki temelli toprak arıtımı) ile alanın toksik etkisi azaltılacak,
- Yerel ve egzotik ağaçlarla yeşil bir yaşam alanına dönüştürülecek,
- SDG 11 (Sürdürülebilir Kentler) ve SDG 13 (İklim Eylemi) hedeflerine katkı sağlanacak,
- Alan, karbon yutağına dönüşerek hem sağlık hem de ekosistem faydası sunacak.
Popoola, bu vizyondan bahsederken projenin “Osun eyaletinde bir Mini Disney” gibi gelişim, ekoloji ve turizmi birleştiren bir yeşil çekim merkezi doğuracağını belirtti.
Daha fazla bilgi ve eserlerine ulaşmak için Dotun Popoola’nın kendi web sitesine ve 2023 yılında yayımladığı “Scrap Art: Transforming Waste into Beauty” adlı kitabına göz atabilirsiniz.
Kaynakça
- Popoola, D. Instagram
- Because of Them We Can (2024). Nigerian Sculptor Dotun Popoola Is Repurposing Waste Into Sculptures Highlighting The Beauty Of Blackness.
https://www.becauseofthemwecan.com/blogs/news/nigerian-sculptor-dotun-popoola-is-repurposing-waste-into-sculptures-highlighting-the-beauty-of-blackness - Sahel Standard (2024). Onibueja Restoration Project: Osun Holds Side Event At COP29.
https://sahelstandard.com/news/17/onibueja-restoration-project-osun-holds-side-event-at-cop29 - Osun Spring (2024). Onibueja Restoration Project – COP29 Photos.
https://osunspring.com/features/2024/11/17/onibueja-restoration-project-osun-holds-side-event-at-cop29-photos - IBAND Magazine (2024). Dotun Popoola’s Transformative Engagement at COP29 in Baku, Azerbaijan.
https://ibandmagazine.wordpress.com/2024/12/06/cover-nigerian-metal-sculptor-dotun-popoolas-transformative-engagement-at-cop29-in-baku-azerbaijan/ - The Guardian Nigeria (2024). Popoola Deepening Climate Change Narrative Through Reclaimed Beauty.
https://guardian.ng/art/popoola-deepening-climate-change-narrative-through-reclaimed-beauty - https://dotunpopo.com/
