Karbon Saydamlığı Projesi (CDP), iklim değişikliğine karşı yürütülen çalışmalara ivme kazandırmak amacıyla 2000 yılında İngiltere’de kurulan uluslararası bir organizasyondur. Bu projenin tam olarak ne olduğunu, neler yaptığını açıklamadan önce iklim değişikliğinin öneminden ve etkilerinden bahsetmek gerekiyor.
Sanayi devriminden itibaren çoğunlukla fosil yakıt kullanılmaya başlandı. O dönemlerden itibaren atmosfere önemli ölçülerde sera gazı salınımı gerçekleşti. Atmosfere salınan insan kaynaklı sera gazlarından başlıcaları; karbondioksit (CO2), metan (CH4), azotoksit (N2O), ozon (O3) ve florlu gazlardır. “Sera gazları” olarak ifade edilmelerinin nedeni, atmosferin alt kısmında bir sera gibi ısı (enerji) tutmalarıdır. Bu gazlar binlerce yıl boyunca atmosferde kalabilmekte ve atmosfere eklendikçe daha fazla ısı tutulabilmektedir. Böylece dünyanın sıcaklığını arttırmakta, iklim değişikliğine sebep olmaktadır. İklimde gözlenen bu değişiklikler, insanlar açısından yaşanabilecek yerleri, bitkilerin uygun yaşam ortamlarını, hayvanların sağlığını ve yaşam kalitesini, yeni tür işletmelerin gelişme ortamlarını, binaların ve altyapının durumu gibi insanların sağlığını ve yaşam kalitesini de etkileyecek değişimlere neden olur. Sera gazlarının etkisiyle iklim değişikliği ve iklim değişikliğinden kaynaklanan sorunlar küresel olarak hızlanmaktadır. Sera gazı emisyonlarının yaklaşık %72’sinin CO2’den, %19’u metandan (CH4), %6’sı nitröz oksitten (N2O), %3’ü florlu gazlardan (F-gazlar) oluştuğu saptanmaktadır.
İklim değişikliği, Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Risk Raporu’nda 2016 yılından bu yana birinci sırada yer alan tehdit unsuru olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca küresel bir sorun olmasından dolayı Sürdürülebilirlik Kalkınma Hedefleri’nin 13.sü “İklim Eylemi” olarak belirlenmiştir. 2015 yılında imzalanıp 2016 yılında yürürlüğe giren Paris İklim Anlaşması’nda, iklim değişikliğine sebep olan küresel sıcaklık artışının 1,5°C’nin altında tutulması hedeflenmiştir. Bu hedefin gerçekleştirilebilmesi için sera gazı emisyonlarının çok düşük seviyelere indirilmesi gerekmektedir. Sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ilişkin hedeflerin düzenli olarak raporlanması, durum takibi için çok önemlidir. Karbon Saydamlık Projesi (CDP) de sera gazı emisyonlarının azaltılması konusundaki hedeflere ilişkin ilerleme konularında, işletmelerin kurumsal yatırımcılar aracılığıyla raporlama yapmasını teşvik eden en yaygın çevresel raporlama platformudur.
Şirketler, iklim değişikliğiyle mücadele ve sera gazlarının azaltılmasıyla ilgili mücadelede çok kritik bir yol oynamaktadır. Karbon ayak izi sıfırlama yöntemleri hammadde üretiminden tüm tedarik zinciri aşaması ve nihai ürüne kadar olan süreci kapsamaktadır. Karbon Saydamlık Projesi (CDP), özellikle büyük ölçekteki şirketlerin sera gazı ve karbon salınımları oranlarını belirleyerek bilgilerini paylaşmak amacıyla kurulmuştur. Bu organizasyon; şirketlerin karbon salınımlarını azaltmaları, ileriye yönelik yatırımlar ve alınacak tedbirler konusundaki etkili ve destekleyici bir kuruluş olma özelliği taşımaktadır.
2018 yılı itibariyle, CDP küresel anlamda en kapsamlı çevre girişimi olarak nitelendirilmektedir. 87 trilyon dolar değerindeki varlığı yöneten 650’den fazla kurumsal yatırımcı adına, işletmelerin çevresel veri ve politikalarını açıklamaları için çağrıda bulunduğu bir küresel platform oluşturmuştur. Dolayısıyla, CDP dünyanın en büyük kurumsal iklim değişikliği verisini elinde bulundurmakta ve bu bilgileri kamuoyuna gönüllü olarak açıklamaktadır. Yatırımcılar adına toplanan bu veriler, CDP tarafından hazırlanan raporlar yardımıyla kamuoyu, iş ve yatırım piyasasına sunulmaktadır. CDP platformu işletmelere hedeflerini açıklamalarına yönelik anket sunmaktadır. Ankette yer alan soru setleri üç ana başlıkta toplanmaktadır:
- İklim değişikliği açısından şirket yönetimi,
- İklim değişikliğinin iş alanına yönelik doğurduğu risk ve fırsatlarla ilgili olarak yönetimin görüşü,
- Sera gazı emisyonu muhasebesi.
Bu bölümlerde yer alan sorular beş grupta toplanmaktadır: (1) Yönetişim, (2) Strateji, (3) Hedefler ve İnisiyatifler, (4) Riskler ve Fırsatlar (5) Emisyon Verileri.
CDP her yıl işletmeleri söz konusu ankete katılmak üzere davet etmektedir. İşletmelerin bir kısmı bu ankete cevap vermeyi seçerek cevaplarının kamuya açıklanmasına izin vermekte, bir kısmı ise teklifi reddetmektedir. Ankete katılan işletmeler, CDP’nin geliştirdiği derecelendirme sistemine göre A’dan D’ye kadar harf notları ile puanlandırılmaktadır. O yıl içerisinde en yüksek performansı gösteren şirketler, A puanı alarak listede kendilerini gösterirler.
CDP platformunda yer almayı seçen şirketler iklim değişikliği için gerekli önemleri aldığının somut bir kanıtını yatırımcılar, hissedarlar ve tüketicilere sunmuş olur. Bu sayede de çeşitli avantajlar elde etmiş olur. Bu avantajlar arasında güven vermek, itibarını arttırmak, çevre risklerini belirleme ve yönetme konusunda söz sahibi olmak vb. birçok şey sayılabilir. CDP; küresel çapta şirketlerin karbon salınımı, yönetimi ve azaltılması konularında neler yaptığını kamuoyunda raporlayarak sunan tek bağımsız kuruluştur. Şirketleri teşvik edip farkındalık ve ivme kazandırdığı için Paris İklim Anlaşması hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi adına kilit rol oynamaktadır.
Kaynakça
- Kahraman S., Şenol P., (2018), İklim Değişikliği: Küresel, Bölgesel ve Kentsel Etkileri, Akademia Sosyal Bilimler Dergisi. (Erişim Tarihi: 13.02.2024)
- Sultanoğlu B., Özerhan Y., (2020), İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ RAPORLAMASI: TÜRKİYE’DEKİ İŞLETMELERİN GÖNÜLLÜ KARBON SAYDAMLIK PROJESİ (CDP) AÇIKLAMALARI, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. (Erişim Tarihi: 13.02.2024)
- Avcı A., (2022), Şirketlerde Küresel İklim Değişikliği Farkındalığı ve Karbon Ayak İzi Sıfırlama Uygulamalarının İncelemesi Üzerine, International JOURNAL OF SOCIAL, HUMANITIES AND ADMINISTRATIVE SCIENCES. (Erişim Tarihi: 13.02.2024)
- https://www.semtrio.com/blog/karbon-saydamlik-projesi (Erişim Tarihi: 13.02.2024)
