‘Sanat İçin Sürdürülebilirlik Ne İfade Eder?” başlıklı yazımızda sanatta sürdürülebilirlik teriminin çeşitli anlamlar kazandığından ve bu anlamların bir eser veya bir ürüne nasıl yansıdığından bahsetmiştik. Bu kez de sürdürülebilir sanat ile kullanılan malzemeler ve eserin arkasındaki amaca bağlı olarak eserin alacağı çeşitli biçimlerden konuşacağız.
Aşağıda, sürdürülebilir sanatın en belirgin türlerinden bazılarına göz atabilirsiniz.
İleri Dönüşüm (Upcycling)
Daha önce kullanılamaz, istenmeyen veya kırılmış olarak kabul edilen malzemeden ortaya çıkarılan bir sanat olan ileri dönüşüm, son yıllarda daha da ilgi çeken bir sürdürülebilir sanat biçimi haline gelmiştir. Dünyanın büyüyen plastik sorununa bağlı olarak, sanatçılar eserlerini oluşturmak için kullanılmadığı takdirde çöplüklerde olacak malzemeleri kullanıyorlar. Eşsiz, çevre dostu ve tüketiciler tarafından sevilen bir şey yapmak isteyen sanatçılar için değerli olan ileri dönüşüm, yepyeni bir endüstrinin arkasındaki yol gösterici güçtür.
Arazi Sanatı (Land-Art)
Toprak Sanatı, Eko Sanat ve Doğa Sanatı olarak da bilinen arazi sanatı, ilk olarak 1960’lar ve 1970’lerde kavramsal sanat hareketinin bir ürünü olarak ortaya çıktı. Arazi sanatı, doğanın gücünü ve güzelliğini daha da vurgulamak için genellikle yerleşimlerden uzak yerlerde yaratılan, arazinin dokusundan meydana gelen sanat eserlerdir. Yani bu eseri ortaya koymak için doğadan elde edilen malzemeler kullanır. Modern sanatın aksine üretim yöntemlerine ve akımlara göre incelenmesi güç; çevre ve toplum bilincinin ağır bastığı; ağırlıklı olarak feminizm, küreselleşme, çevre, biyomühendislik, teknoloji-insan ilişkisini içeren çağdaş sanatın non–art veya anti-form hareketleri içinde yer alır. Zaman aynı anda bir sanatsal etkendir ve eserler zaman içinde yok olurlar. Galericilik düzenine karşı olan bu akım içerisinde yer alan sanat eserleri zaman zaman galerilerde sergilenmiştir, ancak bu işlerin asla satışı yapılmamıştır.
Arazi sanatının en popüler örneklerinden biri Robert Smithson’un Spiral İskelesidir. 1970 yılında çamur, tuz kristalleri ve kayalardan oluşturulan Spiral İskelesi, Utah, Büyük Tuz Gölü’nde yer almaktadır. 1.500 fit uzunluğunda ve 15 fit genişliğinde olan heykel izleyicisini tüm çevreyi işin bir parçası olarak görmeye zorlayan bir sanat hareketinin parlayan bir örneğidir.
Yenilenebilir Enerji Heykelleri
Kategoriler arası bir sanat formu olan yenilenebilir enerji heykelleri, yenilenebilir enerjiyi topluluklara benzersiz ve sanatsal bir şekilde kabul ettirmeyi hedefler. Bu sanatın ürünleri temelde güneş, rüzgar, hidroelektrik, gelgit ve jeotermal kaynakları kullanarak enerji üreten heykellerdir. Bilim ve sanatın bu karışımı, sürdürülebilir sanat için nispeten yenidir ve dünyanın doğal kaynaklarını enerjiye dönüştürme yeteneğinden ortaya çıkmaktadır. Sanatçılar, doğada hali hazırda mevcut olan bu enerjiyi toplayabilen bir sanat eserini ortaya koyarak, topluma doğanın gerçek güzelliğini ve gücünü hatırlatıyor.
Eski Apple ve Sony tasarımcısı Ross Lovegrove’un Viyana’daki Angewandte Kunst Müzesi (MAK) için tasarladığı Güneş Ağacı, tamamen güneşle çalışan sokak aydınlatmasıdır. Tasarımında, doğa ve sanatı bir araya getirmeyi amaçlamıştır.
Lovegrove, heykelin yerleştirildiği gri kaldırımlara doğayı getirmek için parlak yeşil sapları tercih etmiştir. Bu heykel Lovegrove için, sürdürülebilirliği desteklemek için estetiği nasıl kullanabileceğimizi göstermenin bir yolu olmuştur.
Ekolojik Sanat
Ekolojik sanat, restorasyon ve aktivizme odaklandığı için diğer birçok sürdürülebilir sanat biçiminden biraz farklıdır. Terimin kendisinin 1990’larda ortaya çıkmasına karşın ekolojik sanat örneklerinin geçmişi 1960’lara kadar uzanıyor. Ekolojik sanat; etik, toplumsal sorumluluk veya sosyal adaletsizliklere de değinerek bir çıkar yol bulmaya çalışır. Toplumsal endişeleri basit yanları ile vurgulayan diğer sanat eserleriden farklı olarak bazı sorunlarda küçük de olsa iyileştirme yapmayı amaçlar.
Bir toplumu dönüştürmeye yardımcı olmak için zaten var olan bir şeyi geliştirmek, ekolojik sanatın yol gösterici bir ilkesidir. RCC Organizasyonu, Chicago’daki Civic Commons’ı dönüştürerek, bir zamanlar sevilen bir binayı canlandırmayı, bir topluluğu canlandırmaya yardımcı olmak ve yerel sanatçıların bir araya gelip yaratmaları için yeni bir alan sağlamak için eski ihtişamına kavuşturmayı başardı.
Döngüsel Moda
Döngüsel moda veya closed-loop fashion, yaşam döngüsünün sonunda yeniden kullanılabilen veya orijinal formuna geri dönüştürülebilen bir giysiyi ortaya çıkarma fikridir. Giyim markaları, üretimde kapalı bir döngü oluşturarak moda dünyasına sürdürülebilirliği ve çevre dostu olmayı aşılayabilir. Dünyaca ünlü birçok hazır giyim markası, iş modellerini döngüsel bir üretime dayandırarak tüketicilere kendi giysileriyle geri dönüşüm programlarına katkıda bulunma şansı sunuyor. Ayrıca tüketiciler doğrudan bu markalardan geri dönüştürülmüş giysiler satın alabilirler. Hatta bazı markalar eski ürünleri daha uygun bir fiyata yenisi ile değiştirmeyi bile teklif ediyor.
Kaynaklar:
